پارادایمهای مدیریت در سازمان تعاون روستایی

مقدمه

در این بخش به تعریف پارادایم مدیریت و بررسی انواع تقسیم بندی آن از دیدگاه استیفن رابینز پرداخته و سپس جایگاه سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور را در این پارادایم ها مورد بررسی قرار می دهیم.

بخش اول

پارادایم های مدیریت

پارادایم چیست؟

سرمشق و الگوی مسلط و چارچوب فکری و فرهنگی است که مجموعه‌ای از الگوها و نظریه‌ها را برای یک گروه یا یک جامعه شکل داده‌اند، هر گروه یا جامعه، واقعیات پیرامون خود را در چارچوب الگوواژه‌ای که به آن عادت کرده تحلیل و توصیف می‌کند.

 

استیفن رابینز چهار دیدگاه یا دوره مدیریتی را بیان کرده است که عبارتند از :

 

1)      دیدگاه کلاسیک

 

2)     دیدگاه سیستمی

 

3)     دیدگاه اقتضائی

 

4)     دیدگاه پست مدرن

 

دیدگاه کلاسیک :

این مکتب با تقسیم کار،‌ سلسله مراتب، حیطه نظارت و ساختار منطقی سروکار همچنین دوره ی زمانی این دیدگاه از ساال 1900 تا 1930 می باشد .

دیدگاه سیستمی :

مکتب دیدگاه سیستمی ( روابط انسانی ) سازمان را به صورت یک منظومه واحد که متشکل از اجزاء‌ مرتبط و متعامل است در نظر گرفته می­ شود و اصل وابستگی متقابل مهم­ترین خاصیت آن را تشکیل می ­دهد. اگر اجزاء و عناصر تشکیل­ دهنده سازمان را به تنهایی مورد بررسی قرار دهیم سازمان را نشناخته­ ایم ، زیرا آنچه سازمان را به صورت یک مجموعه واحد در می­ آورد همانا روابط  متقابل بین اجزاء‌ و عناصر آن  است . همچنین دوره ی زمانی این دیدگاه از سال 1930 تا 1960 می باشد . رهیافت سیستمی اغلب به خاطر اینکه خیلی کلی، مجرد و انتزاعی است، مورد انتقاد قرار می گیرد.

دیدگاه اقتضائی :

رهیافت اقتضایی که گاهی رهیافت وضعیتی نیز نامیده می شود، بر اجتناب از اصول گرایی مطلق تأکید دارد؛ در واقع ضرورت مدیریت بر مبنای اقتضا از این واقعیت نشأت می گیرد که عملکرد مدیر در هر زمان، باید با توجه به "موقعیت و مجموعه شرایط فعالیت وی" ارزیابی شود . وظیفه نظریه و علم، تجویز یک عمل برای یک وضعیت خاص نیست، بلکه یافتن روابطی بنیادی، فنون اساسی و سازماندهی دانش موجود بر مبنای مفاهیمی روشن است؛ زیرا نحوه کاربرد فنون مذکور در عمل، به وضعیت بستگی دارد؛ از این رو تاکید می شود که "مدیریت مؤثر"، همواره بر مبنای شناخت مقتضیات تحقق می پذیرد.

بنابر این بر اساس رویکرد اقتضایی، تلاش می شود تا واکنش های مدیریتی با مسائل و فرصت های منحصر به فرد وضعیت های گوناگون هماهنگ گردد . دیدگاه صرفاً وضعیتی نیز به خاطر اینکه خیلی خاص و جزئی نگر است نقد می شود؛ زیرا دیدگاه وضعیتی مبتنی بر این باور است که هر وضعیت در زندگی واقعی، رهیافت  کاملاً ویژه و متفاوت با وضعیت های دیگر را طلب می کند .

دیدگاه پست مدرن :

مفهوم علمی و اجتماعی پست مدرنیسم در دهه 1965 با پرسش و تردید در مورد مرجعیت عقل و وضع هرگونه نظریه جامع و مطلق پا به عرصه گذاشت و با دو مورد در ارتباط بود:

1. تغییر ساختار اقتصادی

2. مبارزه با اصول بنیادی نظریه‌پردازان مدرنی

به طور کلی مضمون اصلی پست مدرنیسم در مفاهیمی همچون اختیار، توانایی شکار موقعیت، نسبیت گرایی، زمان شتابنده، درون گرایی، فردگرایی، فوریت، ارتباطات و تعامل نهفته است و به عنوان یک پدیده فرهنگی، آمیزه‌ای از سبک‌هاست  که  ابهام  را تحمل می‌کند، بر تنوع  تأکید دارد، نوآوری را ارج می‌نهد و بر ساختار زدایی از واقعیت اصرار دارد .

 

بخش دوم :

سازمان تعاون روستایی یکی از سازمانهای گسترده ووابسته به وزارت کشاورزی که با هدف گسترش وتوسعه تعاونیها ی روستایی وکشاورزی تشکیل شده است حدود نیم قرن ازتاسیس این سازمان می گذرد درکنار این سازمان دولتی ( شرکت دولتی) وهمزمان با تاسیس آن شکل گیری تعاونیها بهصورت کلی در کشور آغاز شد وهدف از تاسیس این تعاونیها واگذاری اختیارات دولت به بخش تعاونی (درواقع خود مردم)وهمچنین خدمات رسانی ایده آل به آنها بوده است و سازمان تعاون روستایی با 3 رویکرد نظارت ، حمایت و هدایت ازاین تعاونیها درکنار شبکه تعاونیها قرار گرفته است.

وبطور کلی سه دوران متفاوت را میتوان برای سازمان لحاظ نمود.

 1- دوران تاسیس تا انقلاب اسلامی.

2- دوران جنگ تحمیلی.

3-دوران پس از جنگ تا حال حاضر.

درهریک از فصول فوق جریان بسیار متفاوتی بین تعاونیها وسازمان تعاون روستایی حاکم بوده است. در دوران اول برای جبران خلا های ناشی از اصلاحات ارضی برای زارعین سازمان در تامین نقدینگی کشاورزان نقش بسزایی را ایفا می کرد.

در دوران پس از انقلاب و بخصوص جنگ شرایط مالی دولت تغییرات زیادی پیدا کرد و محدودیتهای زیادی برای تعاونیها رقم خورد  .

در فصل سوم یعنی دوران پس از جنگ بخصوص در دهه اخیر با تغییر برخی سیاستها وهمچنین ضعیف تر شدن نقش سازمان در حمایت از تعاونیها ورشد بخش خصوصی در زمینه هایی که شرکتها فعال بودندمحدودیتهای بسیار بیشتری برای تعاونیها بوجود آمده تا جایی که بسیاری از آنها را به انحلال کشانده است.

نتیجه:

با توجه به تغییر وضعیت وعملکرد سازمان در هردوره وارزیابی عملکرد مدیران سازمان با شرایط جدید اقتصادی به نظر می رسد دیدگاه مدیریتی حاکم  در سازمان تعاون دیدگاه اقتضائی می باشد.